“Bir yiğit gurbete düşse gör başına neler gelir.”

Hocazade Hafız Murat oğlu Mehmet Muzaffer KUMRAL tarafından derlenmiş Macit PAYCI tarafından kaleme alınan öncesinde lakapları Halil Efendi oğulları ve daha sonrasın da Hocazadeler adını alan ailelerin göç hikâyeleri ve soy ağacı bilgileri;

Önce ÖZBEKİSTAN’DAN gelip AĞRI ilinin DOĞUBEYAZIT ilçesine yerleşen ve daha sonra bilinmeyen nedenlerle DOĞUBEYAZIT’TAN göç edip SAMSUN ilinin FATSA ilçesinin FİZME köyüne gelip yerleşen HALİL EFENDİOĞULLARI ve sonrasında HOCAZADELER lakabını alan ailemizin DOĞUBEYAZIT’TA ki lakabına MELİKOĞULARI derlermiş.

Ailenin DOĞUBEYAZIT’TA yerleşik reisi ABDULAH EFENDİ’NİN oğlu MEHMET EFENDİ yanına birkaç tane daha aile alarak bir yaz mevsimi DOĞUBEYAZIT’TAN hicret etmiş, yüksek yaylaları takip ederek konaklaya konaklaya TOKAT ilinin REŞADİYE ilçesi yolu İle TOKAT’A bağlı olan ve halen FIRIN ÖNÜ denilen yaylaya gelmiş ve orada konaklayarak yaz mevsimini geçirmiştir. Yaylada konakladıkları süre içerisinde hayvanlarını otlatmışlar. Bu esnada bir küçük çocukları TOKAT’A bağlı NİKSAR ilçesinin HOSAF köylüleri tarafından, tarlalarına zarar verdikleri gerekçesiyle öldürülmüştür. Bunun üzerine aile ileri gelenleri TOKAT SANCAĞIN’ DA mahkemeye başvurmuşlar ve şikâyetçi olmuşlardır. Katiller yakalanıp cezaları verilmiş ise de, yine de mahkeme bununla yetinmeyip o zaman ki kan bedeli olarak TOKAT SANCAĞI sınırları içinde bulunan FIRIN ÖNÜ yaylasını HOSAF köylülerinden alarak bu aileye vermiştir. Yaylayı tazminat olarak alan aile kış mevsimini geçirmek için kendisine bir kışlak aramış ve gelip CANİK SANCAĞI’NA bağlı FATSA kazasının YUKARI FİZME köyünün DEREKÖY’ mevkiine yerleşmişlerdir.

Yukarıda adı geçen (Mehmet Efendi ) 5-6 yıl sonra oğlu Halil’i tahsilini tamamlamak üzere AMASYA’YA göndermiştir. Tahsili bittikten sonra FİZME’ YE dönen Halil Efendi DEREKÖY‘ DE bir medrese inşa ettirmiş ve o bölgenin çocuklarına medrese eğitimi vermeye başlamıştır.

Halil Efendi kız kardeşi FATMA’YI FİZME’den KARAVELİOĞLU ABDULLAH’a vererek evlendirmiş bu evlilikten YUNUS isimli bir oğlu olmuştur. YUNUS’ unda iki oğlu olmuş bunlardan biri HACEL  EFENDİ olup uzun yıllar İSTANBUL BEYAZIT CAMİİ İmamlığı yapmıştır. FİZME’ DE oturan diğer oğlu KOCA APUL isimli oğlunun ise İSMAİL adında bir oğlu olmuş bu da İsmail Kadı namıyla ORDU ilinde Hakimlik yapmış ve orada vefat etmiştir.  Bu İsmail Kadı’nın Cumhuriyet Devrinde Maliye Vekâletinde müsteşarlığa kadar yükselmiş olan oğlu HALİT emekli olarak İzmir’e yerleşmiştir.

Yukarıda adı geçen Müderris Halil Efendinin 6 erkek evladı dünyaya gelmiş olup bunlar yaş sırası ile ABDURRAHİM EFENDİ, HACI ABDULAH EFENDİ, ABDURRAHMAN EFENDİ, MUSTAFA EFENDİ, ALİ EFENDİ, OSMAN EFENDİ olarak bilinmektedirler. Bunlar, babaları Halil Efendi’den tahsil görerek hepsi Âlim olarak yetişmişlerdir. Bunlardan ALİ ve OSMAN bekâr olarak ölmüşler, OSMAN’IN mezarı Kumru Medresesinin içinde olup mezar taşında bekâr olarak öldüğü yazılıdır. HALİL EFENDİNİN en büyük oğlu ABDURRAHİM EFENDİ’NİN SAADDETTİN, KEL DAVUT, FATMA, HAVVA ve ESMA adında evlatları dünyaya gelmiştir.Kardeşi Abdurrahman Efendinin ise; SELİM ve HÜSEYİN adında iki evladı vardır. SELİM efendinin, KEZBAN ve GEBETOĞLU MURATIN anası evlatları olarak bilinmektedir. Hüseyin Efendiye gelince;  HACI TALİP EFENDİ, MOLLA HALİL, KARA MEHMET, HASAN EFENDİNİN karısı HAVVA dünyaya gelmiştir.Bunların anaları ise Abdurrahim Efendinin kızı FATMA’DIR.

Hacı Abdullah Efendi’nin erkek evlatları olarak; HACI MEHMET, ŞUAYİP, SAİT, YAKUP, DELİ KURU kız evlatları ise ÜMMÜHAN, ŞAKİRE, RABİYE, ASİYE isimli evlatları dünyaya gelmiştir. Yukarıda adı geçen HACI ABDULLAH Efendinin en büyük oğlu ŞUAYİP’dir. Bu ŞUAYİP’ kardeşi ABDURRAHİM efendinin kızı HAVVA’YI almış ve 6 ay evli kalmışlardır. ŞUAYİP efendi de çocuksuz ve bekâr olarak vefat etmiştir. HAVVA dul ve çocuksuz kalmıştır. Büyük dedemiz HACI ABDULAH Efendi bu gelinini, bizim dedemiz olan diğer oğlu HACI MEHMET EFENDİ’YE nikâhlamıştır. Bu Havva 6 ay sonra dilsiz bir çocuk dünyaya getirerek ölmüştür. ABDURRAHİM Efendinin kızlarından ADİLE, KARAÇALI Mahallesinden BEKAROĞLU OSMAN ile evlenmiş ve KURUHÜSEYİNOĞULARI namı ile bilinen YUSUF AĞA, ADİLE’nin oğludur.

HACI ABDULLAH EFENDİ’NİN oğullarından Sait denilen oğlu bekâr olarak MALATYA’YA göç etmiş ve oraya yerleşmiş olup, orada büyük bir aile kurmuş olması ihtimal dâhilindedir.

HACI ABDULLAH EFENDİ’NİN 3 Hanımı vardır. Bunlardan biri SERDAROĞLU ÂLİME, diğeri ÇOKDEĞİRMEN KÖYÜNDEN CEHENNEMOĞLU HACI YAKUP ve YUSUF AĞANIN HEMŞİRESİ HANİFE‘DİR bir diğeri ise YUKARI KONCULU KÖYÜNDEN HATİPOĞLLARINDAN Esma’dır.

HACI ABDULLAH EFENDİNİN çocuklarından HACI MEHMET EFENDİ ile ÜMMUHAN ve ŞAKİRE öz kardeştirler. Bunlardan ÜMMUHAN KARGUCAKTAN HATİPOĞULLARINA gitmiş, ŞÜKRÜ EFENDİ, KAHRAMAN DAYI, MEHRİ, ÂLİME, HACİLE adlarında evlatları olmuştur. Bunlardan MEHRİ’yi, dedemiz HACI MEHMET EFENDİ oğlu TEVFİK’E almıştır. ALİME’yi ise HACI KAVASIN SAİT EFENDİ almıştır. HACİLEYİ ise GÜVEZ KÖYÜNDEN ARIOĞLU MEHMET AĞA almıştır.

Dedemiz HACI MEHMET EFENDİ, Malatya’ya hicret eden kardeşi SAİT‘E çok acır ve yanarmış. Bundan dolayı kendi oğlunun ismini SAİT koymuştur (SAİT KADI). HÜLASA SERDAROĞLU kızından ŞAKİRE’ DE KÖMERİK den HAMİT AĞA ile evlenmiştir.

HACI MEHMET EFENDİ, HASAN KADIOĞLU GÜLÜŞAN HATUN, KÜŞNAFAKTAN TIRNAKSIZ (KIZI) OĞLU ÂLİME ve ÇOK DEĞİRMEN KÖYÜNDEN DUDU HATUN ile evlenmiş, GÜLÜŞAN‘ DAN HOCAZADE NAMINI ALAN (HALİL SITKI, HACI TEVFİK, SAİT KADI, ŞUAYİP HOCA, HACI İBRAHİM  EFENDİ, ABDULAH EFENDİ, HAFIZ MURAT EFENDİ,  NAİLE HATUN ve EMİNE HATUN) ve ALİME‘den de HACIHASAN EFENDİ ve VAHİT EFENDİ dünyaya gelmiştir. VAHİT EFENDİ Hâkim olarak görev yapmış ve bekâr olarak ölmüştür. DUDU HATUNDAN sadece ZEKİYE HATUN adında bir kızı dünyaya gelmiştir. HACI ABDULAH EFENDİNİN, CEHENNEMOĞLU KIZINDAN olan çocukları,YAKUP  HOCA, DELİ KURU ve ASİYE’dir. Bu ASİYE güveze gitmiş ve ARIOĞLU MEHMET dünyaya gelmiştir. YAKUP HOCAYA gelince;  MEHMET, AYŞE, SAFİYE ve EMİNE adlarında evlatları dünyaya gelmiştir. (Yakup HOCA GÜRGEZOĞLU SADULAHIN KIZI, OSMANIN kız kardeşi olan RABİA ile evlidir.) Oğlu MEHMET Seferberlikte kaybolmuştur. Kızı AYŞE ZEMBOĞLU FEHMİ EFENDİ’YE gitmiştir. Safiye ise HACIHASANOĞLU CEVDET ile evlidir. EMİNE ise KARAGÖZOĞLU HABİL ÇAVUŞTADIR. Birde HACI ABDULAH EFENDİNİN KONCULUDAN eşi ESMA çocuksuz olarak genç ve dul kaldığı için, bunu HACI MEHMET EFENDİ (ÜVEY ANNAESİ OLMAKTA) KIŞNAFAK KÖYÜNDEN ALTIPARMAK oğlu SÜLEYMAN EFENDİ ile evlendirmiş, bundan da MAHMUT İsimli bir evlatları olmuştur. HACI ABDULLAH EFENDİNİN kardeşi MUSTAFA ise, bu MUSTAFA’NIN evlatlarından birisi 321 tarihinden evvel ağaç keserken arada kısılarak ölmüş ve nüfus tescili yapıldığı sırada şöhretlerini KISIKOĞULARI olarak nüfusa geçirmişlerdir. Halen Beyazıt’dan gelme tarihi Kılıç, bu KISIKOĞLU HAMİT HOCALARDA mevcuttur. Yakup Hocanın kardeşi DELİ KURU, Ünye de babası HACI ABDULLAH EFENDİNİN yanında bekâr olarak vefat etmiştir. Ve Ünye de YAKUP Hoca’nın asası DELİ KURU da kalmış olup nerede olduğu belli değildir.

NOT: Müderris HALİL EDENDİ’nin mezar taşında ölüm tarihi hicri 1047’dir. Şimdi tarih 1397 olduğuna göre: 1397-1047=350 HALİL EFENDİ’de tahminen 30 ya da 50 yaşamışsa 380-400 yıllık bir tarihi geçmişimiz var demektir.

NOT: Bu çalışma; Mehmet Muzaffer KUMRAL’ın edindiği bilgiler ve belgeler doğrultusunda, tamamen aslına sadık kalınarak Abdullah (Demir) ÇETİK tarafından hazırlanmıştır. (2015)

Emeği geçen herkese teşekkürlerimi sunarım.

Abdullah (Demir) ÇETİK